Geygi ya da Geyko da denir. Japonya’da eski tarihlerden bu yana eğlence hayatında erkek müşterilere şarkı, dans, sohbet ve oyunlar ile eşlik eden kadınlara verilen ad. Geyşa dünyası Japonca’da “ka-ryu-kai’’ yani “zevk dünyası’’ olarak adlandırılır.
1920’lerin başında 80 bin’i bulan Geyşa’ların sayısı, 1980’lerin sonuna gelindiğinde 10 bin’e kadar düşmüştür. Bunun en önemli nedeni, Batı tarzı barların ve burada çalışan kadınların daha popüler hale gelmesidir.
Japonya eğlence dünyasında çalışan diğer kadınlardan farklı olarak, Geyşa’lar mesleklerini ömür boyu sürdürebilirler. İyi bir Geyşa olmak için güzellik ve gençlikten çok, güzel sanatlara ve müziğe olan yetenek, tatlı dillilik ve müşteriyi iyi ağırlama gibi özellikler önemlidir. Bu yüzden ileri yaşlarda da Geyşa’lığı sürdürmek mümkündür. Mesleği bırakan Geyşa’lar genelde, bar ya da restoran açmak gibi, eski işleriyle bağlantılı işler yaparlar. Müşterileriyle evlenip işi bırakan Geyşa’lara da rastlanır.
Geleneksel Geyşa’lık mesleğinde her Geyşa’nın duygusal, cinsel ve ekonomik olarak ilişkide olduğu bir “danna”sı, yani koruyucusu vardır. Ancak günümüzde koruyucuya sahip olmak ya da olmamak Geyşa’nın kararına kalmıştır.
II. Dünya Savaşı’na kadar olan dönemde Geyşa olarak yetiştirilmiş bir kızın, Geyşa’lık seviyesine gelebilmesi için “mizuage” töreni yapılırdı. Mizuage töreninde Geyşa, tam bir eğitim aldıktan sonra hatırlı bir müşteriye çok büyük paralar karşılığında bekaretini verir; çoğunlukla aldığı paranın büyük kısmını kendini yetiştiren Geyşa evine eğitim masrafları olarak öderdi.
Bugünkü Geyşa evlerindeki kurallar çok sıkı değildir. Sadece müşterilerden alınan bahşiş ve hediyelerle bile geçinmek mümkün hale gelmiştir. Bu yüzden bütünüyle Geyşa evine bağlı olarak çalışanların sayısı azalmaktadır.
Nerede olursa olsun, bir Geyşa en az birkaç sanat dalında eğitim görmek zorundadır. Bu eğitim genel olarak birkaç tür geleneksel dans, şamisen çalma ve birkaç makamda şarkı söylemeyi kapsar.
Geyşa olacak kızlar, küçük yaşta yetişmesi için Geyşa evlerine verilir. Shikomi denen bu kızlar tüm ev işleriyle ilgilenir. Kızlar, disipline edilmek için çok ağır şartlar altında çalıştırılırlar.
13 yaşından 18 yaşına kadar olan dönemde kızlar, acemi Geyşa olarak çalışırlar. Bu yaşlardaki acemi Geyşa’lara Tokyo ve çevresinde “hangyoku” yani yarı-mücevher, Osaka ve Kyoto çevresinde “maiko”, yani çocuk dansöz denir. Acemi Geyşa’lık döneminde giyilen özel bir kimono ve özel bir saç şekli vardır.
Ancak günümüzde acemi Geyşa’lık, Tokyo’da tamamen ortadan kalkmış olup, Kyoto’da ise giderek azalmaktadır. Japonya’da kanun gereği herkesin ilk ve orta eğitim görmesi zorunludur. Bugün Geyşa eğitimi, en erken 15 yaşında başlayabilmektedir ki bu yaş eski tarihlerde bir Geyşa’nın “maiko”luktan Geyşa’lığa geçtiği bir dönemdi. Bu yüzden, Geyşa evlerindeki kurallar ve uygulamalar eskiye oranla oldukça değişikliğe uğramış, modern sosyal, ahlaki kurallar ve resmi kanunlara uygun hale gelmiştir.
Heian ile Edo dönemleri arasında, soylu bir kadının evlenmeden önce birkaç sevgili değiştirmesi normal karşılanırdı. Cinsel sınır ve kısıtlamaların çoğu, Edo döneminde ve samuraylar tarafından konmuştur. Kadın uzun süre çocuk doğuran bir araç olarak görülmüştür. Dul kadına, yeniden evlenme hakkı verilmemiştir. Erkek ise, aile yaşamı ile cinsel yaşamını ayrı tutmada özgür bırakılmıştı. Edo feodalitesinin dünyasında, bu ayrılık, Tokyo gibi büyük yerleşim yerlerinde yasal bir dünya yaratmıştı. Geyşalık, bu yasal ayrıcalığın yüce sanatıydı.
Geyşa kurumu Edo Dönemi’nin (1600-1868) ortalarında ortaya çıktı. İlk Geyşa’lar “hokan” ya da “taikomochi” denen dansçı ve şarkıcı erkeklerden oluşuyordu. Daha sonra bu gruplara kadınlarda katılmaya başladı ve giderek sadece kadınların yaptığı bir meslek haline geldi.
1700’lerde Geyşa’lık mesleği, vesikalı hayat kadınlığı ile aynı görülüyordu. Ancak Edo Dönemi’nin sonlarına doğru Geyşa’lar, resmi toplantılar da dahil olmak üzere, birçok sosyal, politik etkinlik ve toplantılara çağrılmaya başlandı. Ve zamanla bugünkü “eğlendirici-sanatçı” ya da “hoş vakit geçirtici” sıfatlarını aldı. Günümüzde Geyşa eğlenceleri, Japonya’daki en pahalı eğlencelerden biridir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder